Macht is een bijzonder fenomeen en het idee dat de ene mens macht heeft of wil hebben over een ander mens is al helemaal vreemd. En toch kom ik het vaak tegen, ook in liefdesrelaties. Als een nachtdier sluipt macht de relatie binnen en wint geleidelijk meer terrein. Met alle nare gevolgen van dien.
Kitty, een cliënt van me uiteraard onder een fictieve naam, is het slachtoffer geworden van een partner die op een wel heel extreme manier macht over haar uitoefende. Op zich best opmerkelijk, want op het eerste gezicht is Kitty een zeer succesvolle vrouw met een goedlopend bedrijf, die zich stijlvol weet te kleden en in een mooie auto rijdt. Je zou kunnen zeggen dat ze het prima voor elkaar heeft en precies weet wat ze wilt.
Totdat ze me over haar jeugd begint te vertellen: een periode waarin ze veel aandacht tekort is gekomen. Haar drive om succesvol te zijn komt daar zeker mede uit voort. ‘Eigenlijk ben ik nog steeds een meisje dat verlangt naar goedkeuring,’ vertrouwt ze me toe.
Ten prooi vallen
Dan komt de charmante Ralph op haar pad. Ze valt als een blok voor hem; hij weet precies op de juiste knoppen te drukken en palmt haar volledig in. Binnen een paar maanden bepaalt hij welke kleding ze draagt, welke contacten ze laat verwateren en welke feestjes ze afbelt. Hij isoleert haar. Na een jaar verlaat hij haar voor een ander. Ze blijft verscheurd achter, nog slechts een schim van haar vroegere zelf.
Kan dit ons allemaal gebeuren? Dat we zo ten prooi vallen aan iemand met slechte bedoelingen? Ja en nee. Ik denk dat het iedereen kan overkomen, maar dat ons zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde wel degelijk bepalen hoever we erin meegaan en hoeveel we tolereren. Iemand met een stevige basis trekt sneller een grens: ‘Tot hier en niet verder!’
Macht speelt een rol in menige relatie
Kitty durfde geen grenzen te stellen; waarschijnlijk had ze het idee dat ze Ralph nodig had, dat hij een leegte opvulde. Iemand die zo geraffineerd te werk gaat, heeft meestal wel een neus voor vrouwen met een dergelijk gemis of andere emotionele issues.
Het verhaal van Kitty is extreem, maar macht speelt een rol in menige relatie, zij het iets minder duidelijk zichtbaar. De ander controleren, manipuleren, intimiteit of seks ontzeggen, zijn ook vormen van macht uitoefenen over die ander. Je wilt immers iets van je partner gedaan krijgen en hebt daar zo je methodes voor.
Vrouwen kunnen ook de machtsrol nemen in een relatie
Ik heb in mijn praktijk meerdere gesprekken gevoerd met Lex. Zijn vrouw Esther is dominant en bijzonder controlerend. Waar hij gaat of staat en met wie; ze wil het allemaal precies weten. Zo gaat het al jaren. Ze wil het liefst alles samen doen, maar hij wil ruimte. Menig vriendenweekend heeft hij door haar toedoen op de valreep afgezegd.
Op zijn werk functioneert hij goed, maar eenmaal thuis voelt hij zich als een vogel in een te klein kooitje.‘Ik wil mijn relatie beëindigen,’ zucht hij. ‘Gewoon met iemand kunnen eten, zonder controlerende appjes waar ik blijf. Niet steeds die peilende blik als ik iets later thuiskom.’
Op een dag is het klaar
De dynamiek waar Lex en Esther in gevangen zitten, is mij niet vreemd. Ik zie meer stellen waarbij de een de ander van alles misgunt, relaties waarin men elkaar de macht ontneemt. Dit kan jaren voortduren, maar op een dag is het klaar. De problematiek van Kitty en die van Lex en Esther kennen precies dezelfde oorsprong. Waarbij Kitty geen duidelijke grenzen stelt uit angst de liefde van Ralph te verliezen, zo laat Esther haar man Lex geen minuut vrij, eveneens uit angst hem kwijt te raken.
Waarschijnlijk komt hun beider gedrag voort uit een tekort aan zelfliefde. Paradoxaal genoeg is dat ‘te stevig vasthouden’ van die ander nu juist precies wat het verliezen van die ander teweegbrengt. Mensen zijn er naar mijn idee voor gemaakt om zich met die ander te verbinden, maar nooit onder dwang. In een fijne relatie kun je je in vrijheid naar die ander toe bewegen, zonder je identiteit op te hoeven geven. Machtsspelletjes, in welke vorm dan ook, horen eigenlijk niet in de liefde thuis.
Bio
Jacqueline Evers is relatietherapeut en helpt stellen met een liefdevolle en vervullende relatie in plaats van een bittere en kostbare scheiding. De afgelopen 18 jaar heeft ze meer dan 1450 mensen geholpen met individuele- en relatietherapie. 80% van de relaties verbeterd. Met haar boek ‘Vreemdgaan. In 5 stappen samen verder’ – reikt ze stellen waarbij er sprake is van vreemdgegaan in de relatie een nieuwe manier van liefhebben aan. Ze werkt vanuit haar praktijk in Almere en online en is regelmatig te horen op radio NPO1. Kijk ook op het YouTube kanaal van Loveworkx en abonneer je om regelmatig praktische tips te ontvangen die je relatie leuker maken. De Loveworkx podcasts zijn onder meer te beluisteren via Spotify.