Volgens het jaarlijks onderzoek van Durex gaat 31 procent van de mensen vreemd. Wat dat vreemdgaan exact inhoudt – een langdurige affaire, een eenmalig slippertje met een collega of het (online) delen van je seksuele fantasieën met iemand anders dan je partner – vermeldt het onderzoek niet. Feit is wel dat vreemdgaan en het uitkomen ervan er bij veel stellen enorm inhakt.
Niet alleen komt de relatie onder druk te staan, ook het zelfvertrouwen van de bedrogen partner krijgt een flinke knauw, met alle gevolgen van dien. Geen wonder dat overspel door de meeste mensen als een traumatische gebeurtenis ervaren wordt.
Wanneer het je overkomt en het bedrog je werkelijk door je ziel snijdt, je leven en alles waar je in geloofde vervolgens als een kaartenhuis in elkaar zakt, is er dan nog wel een weg terug naar de fijne, respectvolle en veilige relatie die je meende te hebben? En zo ja… hoe dan?
Waarom gaan we vreemd?
‘Op deze vraag valt geen eenduidig antwoord te geven,’ zegt Jacqueline Evers, relatietherapeut en auteur van het boek Vreemdgaan. In 5 stappen samen verder. ‘Het ligt voor de hand te denken dat er iets essentieels mist in de huidige relatie. Vaak is het ook wel zo dat een van de twee – of beiden – al of niet bewust ontevreden is over het seksleven, de kwaliteit van de aandacht voor elkaar of de mate van verbinding. Zeker wanneer dit al een tijdje speelt, worden mensen gevoeliger voor de verleiding van iemand die wel aan dit verlangen beantwoordt. Ook al is het van tijdelijke aard. Kennelijk zijn dergelijke behoeftes zo sterk dat we er een fijn gezinsleven of jarenlange relatie voor op het spel zetten. Wat ik in mijn praktijk ook wel tegen kom, is dat de initiële oorzaak niet alleen in de dynamiek van de bestaande relatie ligt, maar vooral in het gevoelsleven van degene die de misstap maakt of gemaakt heeft. Je zit bijvoorbeeld niet lekker in je vel, voelt je onbegrepen. Op het moment dat er dan iemand voorbij komt die je helemaal geweldig vindt, ga je sneller voor de bijl dan wanneer je je goed voelt en voldoende aandacht krijgt van je partner.’
Deze zienswijze wordt onderschreven door een Amerikaans onderzoek waarbij gebruik is gemaakt van de data van 8 miljoen mannen die zich registreerden op de website van Ashley Madison, een wereldwijde website die vreemdgaan faciliteert onder het motto:’Life is short. Have an affair’. Daaruit blijkt dat 18 procent van de mannen eerder geneigd is vreemd te gaan als hun leeftijd eindigt op een negen. Bij vrouwen was een vergelijkbaar patroon zichtbaar. Evers: ‘Wat deze cijfers laten zien is dat mensen bij het naderen van een nieuw decennium onrustiger worden, zich vaker gaan afvragen: is dit het nou? Soms speelt hierin de angst om ouder te worden ook mee, en zoekt desbetreffende man of vrouw in een affaire bevestiging voor hoe aantrekkelijk hij of zij nog is. In een dergelijk geval zou je kunnen zeggen dat er niet per se onvrede is over de relatie, maar eerder sprake van onvrede en sleur in de persoon zelf. Al denk ik dat het vaak om een combinatie van beide gaat.’
De emotionele optelsom
‘Vrouwen gaan om precies dezelfde redenen vreemd als mannen. Al zie ik dat vrouwen vaak vooraf beter nadenken over de consequenties en in therapie gaan om eerst een keuze te maken voordat ze het daadwerkelijk doen. Terwijl mannen de knop omzetten en in het ene of het andere leven lijken te leven en pas in therapie komen als het ze te veel wordt. Ze krijgen vaak lichamelijke klachten zoals druk op de borst en paniekaanvallen, omdat ze de keuze tussen hun vrouw en het gezin waar ze veel van houden en de minnares die een hele andere toevoeging is aan hun leven, niet kunnen maken. Als je de motieven uiteindelijk nader gaat bestuderen, is alles ook weer te herleiden tot het ontbreken van aandacht, intimiteit en verbinding – drie zeer belangrijke pijlers. Per slot van rekening is ieder mens daarnaar op zoek. Jammer genoeg moet het soms echt misgaan voordat stellen dit durven uitspreken en er oprecht naar de ander wordt geluisterd. Veel vrouwen houden er in hun achterhoofd ook een ‘emotionele optelsom’ op na: ‘Én toen was je er niet voor mij. En op dat moment kon ik ook al niet op je rekenen…en in de periode heb je me in de steek gelaten en moest ik het maar zelf opknappen.’ Dat leidt tot extra boosheid en wrok als hun partner is vreemdgegaan en daardoor duurt het herstelproces in de relatie vaak langer. Als de relatie al te herstellen valt.’
Het hebben van een affaire kan jaren duren!
Waar mannen en vrouwen overigens wel duidelijk in verschillen, is hoe ze met overspel of een affaire omgaan. Vrouwen hebben zoals gezegd echt veel sneller het idee dat ze er met iemand over moeten praten; denk aan een zus, vriendin of therapeut. Mannen daarentegen laten overspel veel langer op z’n beloop en hebben het er liever met niemand over. Terwijl voor vrouwen alles aan elkaar gekoppeld lijkt, is het voor mannen makkelijker om zich te focussen op 1 ding en de rest is dan niet in beeld. Op die manier kan zo’n affaire echt jaren voortduren. Het geheim van een affaire is voor alle betrokkenen stressvol. Niet voor niets ervaart menigeen het aan het licht komen ervan in zekere zin als een opluchting. Jammer genoeg eindigt de emotionele rollercoaster hier niet. Nu de partner ervan afweet, begint het pas echt en zullen woede, verdriet en frustratie elkaar afwisselen.
Hoe kon hij?
Simone (36) heeft een baan als HR-manager. Haar man Gijs heeft een directiefunctie. Simone weet zeker dat ze samen met Gijs oud gaat worden. Ze ziet zichzelf met hem op een bankje zitten, grijs en met nog altijd dat sterke ‘wij tegen de wereld’ gevoel. Totdat ze er achter komt dat hij vreemdgaat. Eerst ontkent hij glashard, maar uiteindelijk blijkt dat hij al drie jaar (!) een affaire heeft. Simone: ’Alsof de grond onder mijn voeten vandaan zakte zo voelde ik me. Ik was woedend, verdrietig en huilde soms urenlang. Hoe kon hij? Gijs liet het allemaal gelaten over zich heenkomen. Hij zei dat hij zelf ook niet begreep waarom hij voor de charmes van zijn assistente was gevallen. Juist dat niet weten waarom maakte mij nog bozer. Ik was op dat moment zo diep gekwetst dat ik mijn man het liefst het huis uit had geschopt. En als iemand me eerder had gevraagd wat ik zou doen als mijn man vreemdging, had ik ook zeker gezegd dat ik hem geen tweede kans zou geven, maar nu het me overkomen is, denk ik er toch anders over. Ik hou van Gijs, we hebben samen twee prachtige kinderen.
Na maanden van stille verwijten en heftige ruzies, zijn we naar een relatietherapeut gestapt. Gijs begon daar over zijn moeder te praten, die hij drie jaar geleden vrij snel verloor aan kanker. Dit verlies heeft hij naar eigen zeggen niet goed verwerkt. Hij sloot zich liever in zichzelf op dan erover te praten en mij ermee te belasten. Onze verhouding werd hierdoor steeds slechter. We wisten niet meer wat er in de ander omging en maakten elkaar geen deelgenoot meer van onze zorgen of verdriet. Gijs toonde heel veel berouw en geduld, en wilde niks liever dan dat het weer goed kwam tussen ons.
Op slechte momenten wil ik het naadje van de kous weten over hun affaire en over haar. Op goede momenten wilde ik niks liever dan opnieuw beginnen, met een schone lei en elkaar opnieuw trouw beloven. Overspel doet echt iets met je gevoel van eigenwaarde. Ik heb vaak gedacht; ben ik niet goed genoeg, dat je het bij een ander moest zoeken? Ben ik niet aantrekkelijk genoeg, doe ik het niet goed in bed? Terwijl dit helemaal niet over mij ging en juist veel meer over hem.’
Laat de liefde voor je werken!
‘Ik geloof oprecht dat je, zelfs na zoiets ingrijpends als overspel, de liefde voor elkaar terug kunt vinden en weer voor je kan laten werken. Waar ik mensen als eerste in aanmoedig is om naar elkaar te luisteren, en de pijn en het verdriet in die ander te erkennen. Dit geldt niet alleen voor de bedrogene, want zoals eerder gezegd is iemand die vreemdgaat geen gewetenloos mens. Weet dat er een deel in hem of haar zit dat spijt heeft. Ja, er was ook een deel dat vreemdging en daarnaast is er ook een deel dat er alles voor over heeft om de relatie weer goed te krijgen.
Ik help vrouwen om dat deel weer te zien en het vertrouwen in hun partner te herstellen. Soms hoor ik vrouwen zeggen dat ze niet meer weten wie hun man is, maar het vreemdgaan van je partner betekent niet dat je man je man niet meer is. Er staat geen totaal ander persoon voor je neus. Als je er op die manier naar kan kijken, zul je ook niet te verwachten dat die ander tot in lengte van dagen het boetekleed zal dragen. Er is een bepaalde mate van rust en innerlijke stabiliteit nodig om dat in te zien. Je innerlijke kind wil soms alleen maar wraak en pijn doen, schelden en woedend zijn, terwijl je je ondertussen verdrietig, eenzaam en verlaten voelt. Toch is het wel degelijk goed om je woede naar de partner te uiten.
Veel vrouwen hebben hier moeite mee en slikken hun woede bijna letterlijk in. Wellicht doen ze dat voor de kinderen, omdat ze bang zijn voor de reactie van hun partner of omdat ze zo niet willen zijn. Maar boosheid heeft een functie. Waar verdriet vaak naar binnen slaat en passief maakt, geeft boosheid je daadkracht. Als deze niet geuit wordt, komt hij op een later tijdstip vaak toch nog aan de oppervlakte. Met terugwerkende kracht worden vrouwen alsnog ziedend, bijvoorbeeld als de puzzelstukjes over overwerk of bedrijfsfeestjes of vreemde telefoontjes, na weken op hun plek beginnen te vallen, of als ze het gevoel hebben dat ze tegenover de buitenwereld weer de rol van een happy family moeten spelen, terwijl ze zich nog steeds alles behalve blij voelen. Dit komt er soms met een heftigheid uit die je niet had verwacht. Wat ik tot slot belangrijk acht, is kijken wat er nog wél is. Vaak is er genoeg reden om door te gaan.
Veel mensen hechten er erg aan dat hun partner belooft vanaf nu voor altijd trouw te blijven. Deze belofte heeft wat mij betreft niet zoveel zin. Je weet immers nooit hoe je leven zal lopen en in welke situaties je nog verzeild zult raken, of hoe je je in de toekomst zult gaan voelen. Wat je wel naar elkaar kunt uitspreken, is dat je nu opnieuw voor elkaar kiest en de intentie hebt alles te doen om de relatie te verbeteren en dat houdt ook in geen overspel meer te plegen.’
Het verlangen naar spanning
‘In mijn boek heb ik verschillende oefeningen opgenomen om te onderzoeken wat je behoeften en verlangens zijn, en oefeningen waarin je leert met heftige emoties te dealen met als doel om na zoiets heftigs als overspel de verbinding met jezelf en je partner te herstellen en jullie seksuele leven te vernieuwen en te verbeteren. Vooral naar dat laatste is veel vraag, merk ik in mijn praktijk. Wanneer je al langer bij elkaar bent, wordt de seks vaak voorspelbaar. Veel stellen geven aan seksuele spanning te missen. Met behulp van de oefeningen kan seks weer een hele andere dynamiek krijgen in je relatie.’
Mieke (34) werkt als administratief medewerkster en is jarenlang verlegen geweest, en erg op de achtergrond. Maar daar is verandering in gekomen. Mieke doet de laatste maanden van alles op het gebied van zelfontwikkeling, en ze verandert daardoor. Zo doet ze ook een training in België waarbij ze als een blok voor een medecursist valt. Ze gaan met elkaar naar bed. Eenmaal thuis besluit ze haar man Edward de waarheid te vertellen Mieke: ‘Ik heb me altijd opgeofferd voor Edward en de kinderen. Hij is sowieso een erg dominante man. Ons leven draaide om hem. Hij bepaalde hoe we onze tijd indeelden, vakanties vierden, en ga zo maar door. Maar ik ben niet meer de Mieke van weleer. Ik wil mijn eigen keuzes maken. Edward smeekte me bij hem te blijven, zo bang was hij me te verliezen. Hij wilde zelfs zijn baan opzeggen of ergens anders gaan wonen, als dat me gelukkig zou maken. Na een paar maanden van therapie kreeg ik steeds duidelijker voor ogen wat ik echt wilde en heb ik besloten bij hem weg te gaan. Het was niet dat ik voor een leven met mijn nieuwe lover koos; ik koos voor mezelf.’ Dit artikel verscheen in de Mari-Claire van januari 2021.
Bio
Jacqueline Evers is relatietherapeut en helpt stellen met een liefdevolle en vervullende relatie in plaats van een bittere en kostbare scheiding. De afgelopen 16 jaar heeft ze meer dan 1350 mensen geholpen met individuele- en relatietherapie. Met haar boek Vreemdgaan. In 5 stappen samen verder – reikt ze stellen waarbij er sprake is van vreemdgegaan in de relatie een nieuwe manier van liefhebben aan. Ze werkt regelmatig met expats en schreef het e-book ‘Cheating. 5 Steps to recover from infidelity’. Ze werkt vanuit haar praktijken in Huizen, Almere Poort en online en is regelmatig te horen op radio NPO1. De Loveworkx podcasts zijn onder meer te beluisteren via Spotify.